Bacak embolisi veya bacakta kan pıhtısı, bacağın derin damarlarından birinde kan pıhtısının oluşmasını ifade eder ve bu, kişinin sağlığına ciddi zarar verebilir. Bacak embolisi belirtileri arasında ağrı, şişlik, kızarıklık, sıcaklık ve bacak derisinin rengindeki değişiklikler yer alır. Bu duruma uzun süreli oturma, yaşlanma, hormonal ilaçlar ya da damar sorunları gibi çeşitli faktörler neden olabiliyor. Bacak embolisinin tedavisi pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar, egzersiz ve yürümeyi ve daha ciddi vakalarda kan pıhtısını gidermek için ameliyatı içerir.
Bir kan pıhtısının veya yağın bir kan damarında sıkıştığı bir durum olan bacak embolisi vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir. Bazı organlarda oluşan emboli çok tehlikeli olabilir ve daha sonra ciddi sorunlara neden olabilir. Bu organlardan biri de embolinin sorun yaratabileceği bacaklardır. Bu yazımızda bacaklardaki emboli, belirti ve semptomları ve bu sorunu çözmenin yolları hakkında konuşmak istiyoruz. Bu sorunu tedavi etmek için doktorunuzun web sitesi üzerinden bir kardiyoloğa danışabilirsiniz.
Bacak Embolisi Nedir?
Bacak embolisi, vücudun içindeki derin bir damarda kan pıhtısının oluştuğu ciddi bir durumdur. Katılaşmış kan hücrelerini içeren bu pıhtı, bacak damarlarındaki kan akışını engelleyerek birçok soruna neden olabilir. Bu komplikasyon derin ven trombozuna neden olur . Derin damar kan pıhtıları genellikle uyluk veya bacakta oluşur ancak vücudun diğer bölgelerinde de oluşabilir. Çeşitli kaynaklarda bu hastalık aynı zamanda tromboembolizm, post-trombotik sendrom veya post-flebitik sendrom gibi diğer isimlerle de bilinmektedir.
Bacak Embolisi Belirtileri Nelerdir?
Bazı kişilerde bacak embolisi spesifik ve elle tutulur semptomlara neden olmayabilir. Bazen bu hastalık belirti ve semptomlarla karakterize edilir. Bacak embolisinin en sık görülen semptomları şunlardır:
- Ayakta, ayak bileğinde veya bacakta genellikle tek tarafta şişlik ( ayak şişmesinin belirtileri nelerdir ?)
- Etkilenen bacakta genellikle alt bacaktan başlayan kramp şeklinde ağrı.
- Ayak ve ayak bileğinde şiddetli ve açıklanamayan ağrı
- Cildin çevredeki bölgelere göre daha sıcak hissedilen bir bölgesi.
- Cilt rengine bağlı olarak etkilenen bölgenin derisi soluk, kırmızı veya mavi olur.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) güvenilir verilerine göre, bacak embolisi semptomları bu hastalığa sahip kişilerin yalnızca yarısında görülmektedir.
Öte yandan bazı kişilerde bacaklarda oluşan pıhtının akciğere doğru hareket etmesi ve akciğer atardamarlarını tıkaması ile kişilerde şiddetli nefes darlığı da dahil olmak üzere pulmoner emboli belirti ve semptomları görülebilmektedir. Bu durumda bacak embolisi belirtileri daha şiddetli ve yaşamı tehdit edici olabilir.
Bacak Embolisi Nedeni
Kanın düzgün şekilde akmasını veya pıhtılaşmasını engelleyen herhangi bir şey kan damarı pıhtılarına neden olabilir. Bacak embolisinin ana nedenleri genellikle damar hasarıdır. Bu hasara ameliyat, iltihaplanma, enfeksiyon veya travma neden olabilir. Ayrıca bazı faktörler bacaklarda emboli riskini arttırabilmektedir.
Örneğin bacak ameliyatı, yaralanma ve kaza, hareketsizlik, kilo alma, 60 yaş üstü, hamilelik ve doğum bacaklarda emboli olasılığını artıran faktörler arasındadır.
Doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi almak da bacak embolisi riskini artırabilir. Aşırı kilo ve obezite de pelvis ve bacaklardaki damarlara artan baskı nedeniyle bacak embolizmine neden olabilir.
Sigara içmek emboli riskini artırabilecek başka bir emboli nedenidir. Sırada kanser var. Bazı kanserler kanda bacaklarda pıhtılaşma riskini artırabilecek maddelerin artmasına neden olur. Kalp yetmezliği, inflamatuar bağırsak hastalıkları ve genetik altyapı diğer nedenlerdir.
Hamilelikte Bacak Embolisi
Hamilelik bacak embolisi riskinin daha yüksek olduğu durumlardan biridir. Hamilelik, pelvis ve bacaklardaki damarlardaki basıncı artırır. Hamilelik sırasında kan pıhtılaşması riski bebek doğduktan sonra altı haftaya kadar sürebilir. Kalıtsal pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler daha büyük risk altındadır.
Ameliyat Sonrası Bacak embolisi
Bacaklardaki embolinin ana nedenlerinden biri ameliyat sonrası embolidir. Bacak ameliyatı sonrasında bacak damarlarında kan pıhtılaşması riski artar ve kişilerde bacak embolisi gelişebilir. Ameliyat sırasında kan damarları hasar görebilir ve kan pıhtılarına yol açabilir. Ameliyattan sonra çok az hareket ederek veya hiç hareket etmeden yatak istirahati de kan pıhtılaşması riskini artırabilir.
Sezaryen Sonrası Bacak Embolisi
Sezaryen doğum bacak embolisi riskini artırabilecek başka bir faktördür. Sezaryen sonrası hastalar genellikle iyi yürüyemezler. Hareketsizlik bacakta kan pıhtılarının oluşmasına neden olur ve bacak embolisi riski artar. Bunlara ek olarak doğum öncesi ve bacak damarları üzerindeki baskının artması da sezaryen sonrası bacaklarda emboli riskini artırabilmektedir.
Bacak Embolisi
Bacak damarlarında meydana gelen yaralanma ve hasarlar, özellikle bacak kemiklerinin kırılması sonucu oluşan ve damarlarda hasara yol açan yaralanma, bacaklardaki embolinin bir diğer önemli nedenidir.
Ayak Tabanındaki Emboli
Bazen ayak tabanlarında ayak embolisi meydana gelebilir. Plantar ven embolisi, plantar ağrının nadir görülen ve yeterince tanılanmayan bir nedenidir. Genellikle ayak tabanındaki damarlardan birinde kan pıhtısı oluşur ve bu da ayak tabanında ağrıya ve emboliye neden olur.
Bacak Embolisini Teşhis Etmenin Yolları
Emboliyi teşhis etmek için doktor öncelikle şiddetli ağrı ve şişlik de dahil olmak üzere bacak embolisi belirti ve semptomlarını inceler. Bacaklarda emboli ihtimali varsa hastanın 24 saatten daha kısa sürede kesin tanı ve ultrasonografi için hastaneye sevk edilmesi gerekmektedir. Tarama, damarlarda kanın normal şekilde akıp akmadığını gösterir. Damarlardaki pıhtıları doğru bir şekilde tespit etmek için bir damar röntgeni (venogram) da kullanılabilir.
Bacak Embolisini Tedavi Etmenin Yolları Nelerdir?
Bacak embolisi ciddi bir tıbbi durumdur. Belirtilerinizin olduğunu düşünüyorsanız hemen doktorunuza bildirin veya en yakın acil servise giderek bir doktorun belirtilerinizi hemen kontrol etmesini sağlayın. Zamanında tedavi ciddi ve yaşamı tehdit eden komplikasyonları önleyebilir.
Bacak embolisi tedavileri pıhtının büyümesini önlemeye odaklanır. Ayrıca tedavi, pulmoner emboliyi önlemeye ve daha fazla pıhtı oluşma riskini azaltmaya yardımcı olabilir. İlaç tedavisinden varis için özel çorap kullanımına ve ameliyata kadar bacak embolisi tedavi seçeneklerinden biridir.
Kan sulandırıcı ilaç kullanamayanlara filtreler reçete edilir. Bu tedavi yönteminde, pıhtıların akciğere girmesini önlemek için vena kava adı verilen büyük karın toplardamarının içine bir filtre yerleştirilir. Eğer pıhtılar çok büyükse doktor bunları bacak ameliyatıyla giderecektir. Bu işlem çok büyük kan pıhtıları veya doku hasarı gibi ciddi sorunlara neden olan pıhtılar için önerilir.
İlaç Tedavisi
Doktorunuz kan sulandırıcı ilaçlar yazabilir. Tercih edilen tedavi, rivaroksaban (Xarelto) veya apixaban (Eliquis) gibi doğrudan oral antikoagülanlar (DOAC’ler) ile yapılır. Doktorun kullanabileceği diğer ilaçlar şunlardır:
- Heparin
- Varfarin (Coumadin)
- Enoksaparin (Lovenox)
- Fondaparinuks (Arixtra)
Kan sulandırıcılar kanın pıhtılaşmasını zorlaştırır. Ayrıca mevcut pıhtıları mümkün olduğu kadar küçük tutarlar ve daha fazla pıhtı oluşma olasılığını azaltırlar. Kan sulandırıcı ilaçlar işe yaramıyorsa veya emboli şiddetliyse doktor trombolitik ilaçlar kullanabilir. Üst ekstremite embolisi olan kişilerin de bu ilaca ihtiyacı olabilir. Trombolitik ilaçlar pıhtıları parçalayarak çalışır. Bu ilaçlar intravenöz olarak alınır.
