Böbrek Taşı Nedir ve Neden Oluşur?

Böbrek taşı insan hayatını olumsuz yönde etkileyen sancılı bir sürecin başlamasına neden olan hastalıklardan biridir. Böbrek taşları idrar yollarının ağrılı hastalıklarından biri olup farklı yöntemlerle tedavi edilebilir. Böbrek taşlarının tedavisi için en yakın hastaneden randevu almanızda fayda var.

Böbrek taşı hastalığına neden yakalanırız? Böbrek taşının tedavisi var mı? Böbrek taşlarının tekrarlama olasılığı nedir? Kimlerde böbrek taşları sıklıkla görülür? Böbrek taşları, bazı kişilerin çeşitli nedenlerden dolayı muzdarip olduğu acı verici bir durumdur. Sizde de böbrek taşı varsa ve bu hastalık sorun yarattıysa yazımızı okumaya devam edin. Makalemizde böbrek taşlarının ne olduğunu sizlere açıklayacağız.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşları en sık görülen böbrek hastalıkları türlerinden biridir. Böbrek taşları (nefrolitiazis), böbreklerde oluşan mineral ve tuz birikintileridir. Böbrek taşları genellikle kalsiyum oksalattır. Taş keskin, kristal bir yapıya sahiptir ve bazen golf topu büyüklüğüne kadar büyür.

Bu hastalık idrarda kanın (hematüri) ve karın, yan veya kasıkta şiddetli ağrının yaygın bir nedenidir. Taş üretimi erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır. Böbrek taşı olan kişilerin çoğu 30 ila 50 yaş arasındadır.

Geçtiğimiz birkaç on yılda, Amerika Birleşik Devletleri’nde böbrek taşı olan kişilerin yüzdesi artıyor ve bu da büyük olasılıkla obezite salgınıyla bağlantılı. Genellikle idrar kalınlaştığında mineraller kristalleşip birbirine yapışır ve böbrek taşları oluşur.

Böbrek taşı nedir ve böbrek taşının büyüklüğü nedir?

Çoğu durumda böbrek taşları bezelye büyüklüğündedir. Ancak bu taşlar bir kum tanesi kadar küçük ya da bir golf topu kadar büyük oluşturulabilir. Genellikle küçük taşlar üriner sistemden geçerek dışarı atılır. Ancak taş büyükse doktor ameliyat önerebilir.

Böbrek taşları farklı boyutlarda olup büyük ya da küçük, kum büyüklüğünde olabilir. Dönem içerisinde 6 mm’den küçük taşlara böbrek taşı adı verilmektedir. Tüm kumların boyutları küçüktür ve bir kişi onu kolaylıkla elden çıkarabilir.

Böbrek Taşı Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Böbrek taşı böbrek içinde hareket edip idrar yoluna girene kadar herhangi bir belirti göstermeyebilir, bu taşlara sessiz taşlar adı verilmektedir. Hastada gelişebilecek belirtiler şunlardır:

• Böbrek taşı ağrısı
• Göğüste ağrılı yanma hissi
• İdrar yaparken ağrı
• Pembe, kırmızı veya kahverengi idrar
• İdrar bulanık ve hoş olmayan bir kokuya sahip
• Mide bulantısı ve kusma
• Sürekli idrara çıkma ihtiyacı (idrar aciliyeti)
• Normalden daha fazla idrara çıkma (idrar sıklığı)
• Sıtma
• Azalan idrar hacmi
• İdrar testinde idrarda beyaz kan hücrelerinin veya irin bulunması

Bulantı ve kusmanın eşlik ettiği ağrı, ateş ve üşümenin eşlik ettiği ağrı, idrarda kan bulunması, idrar yapmada zorluk ve rahatlayamayacağınız ve herhangi bir pozisyonda bulunmanın ağrıyı azaltmadığı şiddetli ağrı gibi endişe verici belirti ve semptomların olması durumunda, Acil tıp merkezine gidin.

Erkeklerde böbrek taşı belirtileri nelerdir?

Erkeklerde sıklıkla kasıklara yayılan, sırtta veya yan tarafta şiddetli ağrılar yaşanabilir. Diğer semptomlar bulantı, kusma, ağrılı idrara çıkma ve idrarda kan içerebilir.

Kadınlarda böbrek taşı belirtileri nelerdir?

Kadınlarda böbrek taşı belirtileri erkeklere benzer olabileceği gibi sırtta veya yanlarda ağrı, mide bulantısı, kusma gibi belirtiler de görülebilir. Ayrıca kadınlar kasık veya vulvada da ağrı hissedebilir ve bu ağrı idrar yolu enfeksiyonu veya diğer jinekolojik durumlarla karıştırılabilir.

Böbrek Taşının Nedeni Nedir?

Taş oluşumunun kesin bir nedeni olmasa da çeşitli faktörler bu taşların oluşma riskini arttırmaktadır. Bu hastalığın ana nedeni vücut suyunun eksikliğidir. Günde 8 ila 10 bardaktan az su tüketen kişilerde böbrek taşı oluşumu daha sık görülür.

İdrardaki ürik asidi sulandırmak için yeterli su olmadığında idrar daha asidik hale gelir. İdrarın aşırı asidik ortamı böbrek taşı oluşumuna yol açar.

Böbrek taşları neden oluşur? (+ böbrek taşlarının fotoğrafı)

Az su içmek, kalıtım ve yanlış beslenme gibi çeşitli faktörler böbrek taşı oluşumuna neden olur. Böbrek taşı olan kişiler bazen bu sorunu yaşarlar. Bu hastalığa bir kez yakalanan birçok kişi, birkaç yıl sonra tekrar hastalığa yakalanıyor.

Böbrek taşları için kontrol edilemeyen risk faktörleri

Bu hastalığa yakalanma riskini artıran faktörler şunlardır:

• Eğer ailenizden birinde böbrek taşı varsa, sizin de olma ihtimaliniz yüksektir.
• Yiyeceklerden çok fazla kalsiyumun emildiği ve idrarla atıldığı başka bir kalıtsal bozukluktur. Hiperkalsiürisi olan kişilerin yarısından fazlasında kalsiyum fosfat veya kalsiyum oksalat böbrek taşları gelişir.
• İdrarda oksalat seviyesinin yükselmesi (primer hiperoksalüri) bu tip taş oluşma riskini artırır.
• Bazı hastalıklar bu hastalığa yakalanma riskini artırır; bunlar arasında; Renal tübüler asidoz, sistinüri, hiperparatiroidizm, bazı ilaçlar, bazı idrar yolu enfeksiyonları, hareketsiz yaşam tarzı ve diyabet ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar.
• Böbrek taşları Asyalılarda ve Kafkasyalılarda Yerli Amerikalılara, Afrikalılara ve Afrikalı Amerikalılara göre daha yaygındır.

Böbrek taşları için kontrol edilebilir risk faktörleri

Aşağıdakiler dahil bazı risk faktörleri kontrol edilebilir:

• dehidrasyon
• Diyette çok fazla tuz
• Obezite veya yüksek vücut kitle indeksi (BMI)
• Gastrik bypass ameliyatı, inflamatuar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı) veya kronik ishal
• Genellikle nöbetleri ve migren baş ağrılarını tedavi etmek için reçete edilen bir ilaç olan topiramat (Topamax) ve HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan bir ilaç olan indinavir (Crixivan) gibi bazı ilaçlar.
• D vitamini takviyeleri, kalsiyum takviyeleri, bazı diüretikler, kalsiyum içeren antiasitlerin uzun süreli kullanımı
• gut
• Hamilelik (Gebeliğe bağlı değişiklikler taş oluşma olasılığını artırır. Gebelikte progesteron seviyesinin artmasına bağlı olarak idrara çıkma hızı yavaşlar. Ayrıca rahim büyümesine bağlı olarak mesane kapasitesinin azalması nedeniyle idrar miktarı da azalır.) Tüketilen sıvılar da azalır. Ayrıca hamilelikte idrarla atılan kalsiyum miktarı da çok az miktarda artar.)

Böbrek Taşları Nasıl Teşhis Edilir?

Böbrek taşlarının tanısı, hastanın belirttiği semptomların incelenmesi ve karın ağrısı ile yan ağrısının diğer olası nedenlerinin reddedilmesiyle mümkündür. Birkaç farklı test böbrek taşlarının varlığını doğrulayabilir.

1. Böbrek taşı testi (böbrek fonksiyon testi)

Böbrek fonksiyon testi adı verilen kan testi panellerinden biri kandaki kalsiyum veya ürik asit miktarında artış gösterebilir. Kan testi sonuçları böbrek sağlığının ve diğer tıbbi durumların izlenmesine yardımcı olur. Elbette idrar testi yapılarak böbrek fonksiyonu da kontrol edilir. 24 saat boyunca toplanan idrar testi, ağır minerallerin ve taş oluşturan maddelerin atılımını artırdığını ölçer. Bazen bu test için iki gün boyunca iki set 24 saatlik idrarın toplanması gerekebilir. İdrar tahlili ayrıca idrarda kan varlığını ve idrar yolu enfeksiyonlarını da belirler.

Böbrek taşları için idrar testinin cevabı

İdrar testi, idrarda kalsiyum, oksalat ve ürik asit gibi bazı maddelerin varlığını tespit ederek böbrek taşlarının teşhisine yardımcı olabilir. Bu test aynı zamanda böbrek taşlarına katkıda bulunabilecek herhangi bir idrar yolu enfeksiyonunun belirlenmesine de yardımcı olabilir.

2. Görüntüleme testleri

Acil servise başvuran birçok hastada kontrastsız BT taraması yapılır. Bu hızlı bir şekilde yapılır ve yan veya karın ağrısının diğer nedenlerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

BT taraması üreterin, mesanenin ve böbreklerin durumunu belirler, taşların varlığını, büyüklüğünü ve tam yerini, tıkanıklığın varlığını ve aort ve pankreas dahil diğer organların durumunu doğrular.

Ancak CT taraması hastaları radyasyona maruz bırakır, bu nedenle böbrek taşı teşhisinde tercih edilen görüntüleme yöntemleri olarak ultrason ve düz karın röntgeni kullanılır. Hamile kadınlarda ve radyasyona maruz kalmaktan kaçınması gereken kişilerde böbrek taşlarını tespit etmek için ultrason uygun yöntemdir.

3. Böbrek taşlarını tespit etmek için ultrason

Böbrek taşlarının teşhisinde genellikle ultrason gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Ultrasonda bu ağrının nedeninin taş olup olmadığı belirlenir. Doktor, taşın büyümesini kontrol etmek için ultrason testini farklı zamanlarda tekrarlayabilir. Genellikle böbrek ağrısı, idrarda kan veya enfeksiyon belirtileri yaşayan kişiler bu testi yapmalıdır.

4. Piyelogram veya intravenöz ürografi (IVP)

Bu görüntüleme yöntemi sırasında kol damarına özel bir boya enjekte edilir. Bu renk böbrekler ve mesane yoluyla atılır. Daha sonra bir röntgen veya CT taraması taşın idrar yolundaki yerini belirleyecektir.

5. Atılan taşların analizi: Böbrek taşlarının atıldığını nasıl anlarız?

Bazı durumlarda, geçtiğiniz taşları toplamak için idrar süzgecine idrar yapmanız istenecektir. Böbrek taşına neden olan faktörlerin belirlenmesi ve böbrek taşı oluşumunun engellenmesi için uygun programın belirlenmesi amacıyla laboratuvar analizinden yararlanılır.

Böbrek taşının düştüğünü tespit etmenin yollarından biri, taşa bağlı ağrı veya rahatsızlığın aniden ortadan kalkmasıdır. İdrardaki taşları görsel olarak tanımlamanın başka bir yolu. Böbrek taşı düşürdüğünüzden şüpheleniyorsanız taşı alıp muayene için doktorunuza götürmeniz önemlidir. Doktorunuz taş geçişini doğrulamak ve taş kalıntısı veya idrar yollarında hasar olup olmadığını kontrol etmek için görüntüleme testleri isteyebilir.

Böbrek Taşlarının Tedavisi Nedir?

Böbrek taşlarını önlemenin her zaman tedavi etmekten daha iyi olduğunu unutmayın , böbrek taşlarına neden olan faktörlerden ilk etapta uzak durun. İçme suyu çok faydalıdır çünkü sıvı eksikliği ve dehidrasyon, böbrek taşı oluşumunun ana risk faktörleridir.

Taşların idrar yolundan geçebilmesinde çeşitli faktörler vardır. Bunlar arasında kişinin boyu, önceki taş geçişi, prostat boyutu, hamileliği ve taş boyutu yer alır. Küçük böbrek taşlarının çoğu agresif tedavi gerektirmez ve sonunda bol sıvı tüketimiyle 48 saat içinde idrar yollarından kendiliğinden atılır. Çok büyük olan veya kendiliğinden geçmeyen ve kanamaya neden olması, böbreklerde hasar oluşması veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına neden olması nedeniyle konservatif önlemlerle tedavi edilemeyen böbrek taşları daha kapsamlı tedavi gerektirir.

Böbrek taşlarını düşürürken bol miktarda sıvı içmek çok önemlidir. Aslında sıvı alımı evde bakımın en önemli ölçüsüdür. Böbrek taşı riskini azaltmak için fesleğen, kereviz, elma, üzüm, nar, B6 vitamini takviyeleri ve piroksidin takviyeleri etkili tedaviler olarak önerilmiştir. Karahindiba kökü, ısırgan otu yaprakları veya maydanozdan yapılan bitki çaylarını içmek böbrek taşlarının tedavisinde yardımcı olabilir.

Böbrek taşı kırıcı ve böbrek taşı operasyonu

Kendi kendine geçmeyen böbrek taşlarını tedavi etmek için sıklıkla litotripsi adı verilen bir prosedür kullanılır. Bu yöntemde güçlü ve enerjik dalgalar kullanılarak büyük bir taş daha küçük parçalara bölünür ve daha sonra bu küçük parçalar idrar yolu yoluyla vücuttan dışarı atılabilir. Bu işlem yaklaşık 45 ila 60 dakika sürer ve orta derecede ağrıya neden olur. Bu nedenle hastanın rahat etmesi ve ağrı hissetmemesi için hafif anestezi altına alınır.

ESWL gibi diğer tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı durumlarda böbrek taşlarını düşürmek için nefrolitotomi ameliyatı yapılabilir. Yan taraftaki deriye küçük bir kesi yapılarak böbrek taşlarının bulunduğu yere ulaşılabilir.

Ayrıca kamera ile donatılmış ince bir tüp üretra yoluyla üretraya yerleştirilip mesaneye aktarılabilir. Taşın yerini tespit ettikten sonra, özel aletler taşı yakalar ve idrar yoluyla dışarı atılabilecek daha küçük parçalara ayırır.

En güçlü böbrek taşı kırıcı ve böbrek taşı öldürücü

Böbrek taşı düşürmek için bazı ilaçlar kullanılır. Böbrek taşlarını tedavi etmek için reçete edilen en yaygın ilaç tamsulosindir. Tamsulosin üreteri rahatlatır ve taşın düşmesini kolaylaştırır. Doktor ayrıca, böbrek taşı düşürülmesini kolaylaştırmak için bulantı önleyici ve ağrı kesiciler de reçete edebilir. İlaçlar idrardaki mineral ve tuz miktarını kontrol edebilir ve belirli böbrek taşı türlerinin tedavisine yardımcı olabilir.

Böbrek Taşı Çeşitleri Nelerdir?

Taşın türünü bilmek, nedeninin belirlenmesine yardımcı olur ve gelişme riskinin nasıl azaltılacağına dair ipuçları sağlar. Taş kendiliğinden düşerse, tahlil ve gerekli tetkikler için böbrek doktoruna götürünceye kadar onu saklamaya çalışın. Böbrek taşı türleri aşağıdakileri içerir:

• Kalsiyum böbrek taşları
• Struvit taşları
• Ürik asit taşları
• Sistine taşları
• Geyik boynuzu böbrek taşı

Böbrek Taşlarının Komplikasyonları Nelerdir?

Böbrek içinde kalan böbrek taşı, böbreği mesaneye bağlayan tüplerin (üreter) tıkanması ve idrarın vücuttan ayrılmasına neden olan tüplerin (üretra) tıkanması gibi birçok komplikasyona yol açabilir. Yapılan araştırmalara göre bu hastalığa sahip kişilerde kronik böbrek hastalıklarına yakalanma riski bulunuyor. Bir kez böbrek taşı oluşması, ileride tekrarlama ve yeni taş oluşma olasılığını artırır.

Böbrek taşları ne kadar yaygındır?

Araştırmalara göre ortalama her 20 kişiden biri hayatı boyunca böbrek taşı sorunuyla karşılaşıyor. Böbreklerden mesaneye kadar idrar yolunun herhangi bir yerinde taş oluşabilir.

Çoğunlukla idrar konsantre hale geldiğinde mineraller kristalleşip birbirine yapışarak taş oluşturur. Küçük taşlar kendiliğinden düşebilir ve bu da çok acı verici olabilir.

Bu taşların zamanında tespiti idrar yollarına ve böbreklere kalıcı hasar verme olasılığını azaltır. Bazen ağrı kesiciler ve bol su içmek taşı düşürmek için yeterli olabilir ancak diğer durumlarda taşın idrar yoluna sıkışıp kalması, idrar yolu enfeksiyonunun eşlik etmesi veya yan etkilere neden olması durumunda ameliyat gerekebilir.

Böbrek taşları çocuklarda sık görülür mü?

Ne yazık ki böbrek taşları 5 yaş civarında çocuklarda sık görülüyor. Bu hastalığın ortaya çıkmasının en önemli nedeni besin seçimidir. Çok az su içmek ve tuzdan zengin besinler tüketmek bu hastalığa yakalanma riskini artırır. Çocuğunuza daha az cips ve patates kızartması vermeye çalışın. Konserve çorbalar, hazır ve paketli gıdalar, enerji içecekleri gibi gıdaların tüketimi de sınırlandırılmalıdır. Alkolsüz içecekler veya tatlı içecekler yüksek fruktozlu mısır şurubu içeriyorsa bu durum riskini artırır.